eerste kerstdag

Eerste kerstdag, een graad of 12. Wat doe je dan? Bij m'n schoonouders wacht het kerstdiner maar toch eerst nog even de tuin in om een bedje om te spitten en wat te wroeten in de composthoop. Het is zo zacht dat de ook de wormen volop actief zijn; gekrioel in de composthoop, hoopjes uitwerpselen op het grasveld en hier en daar rechtopstaande blaadjes (de regenworm trekt een lekker hapje z'n gang in, bijgaand plaatje stond pas in de Trouw.)

.

Andijker muizen en Aquadulce

Vanmorgen zag ik mijn overbuurvrouw fietsen, laarzen aan en de fietstas vol met prei. Ze heeft hier vlakbij een moestuin en oogst daar volop de wintergroenten, de laatste groenten van het seizoen. Veel moestuiniers zijn ook alweer bezig met het nieuwe groeiseizoen, de bestellingen voor aardappelpootgoed en zaden lopen aardig door. Net als vorig jaar zijn de andijker muizen beschikbaar. Deze aardappel lijkt wat op de Opperdoezer maar is wat kruimiger. Het is een oud ras uit het begin van de vorige eeuw. Hij is niet zo bestand tegen phytophtora maar omdat de oogst vroeg is, is dat geen probleem. Meer oude en een paar nieuwe rassen vind je hier.

De in het najaar gezaaide tuinbonen (tuinboon Aquadulce) staan er goed bij. Als de winter zo zacht blijft kan er vroeg worden geoogst! Ik kreeg deze week de vraag of er nu nog tuinbonen gezaaid kunnen worden. Als het maar zacht blijft dan lukt het wel. Krijgen we echter nog een periode met strenge vorst dan gaat het minder goed. Ach, je kunt er altijd wat zaden aan wagen en de rest in het vroege voorjaar zaaien.

zuursel of karnemelk

Vandaag kreeg ik wat vragen over het maken van zuursel. Is zuursel echt nodig of kun je ook karnemelk gebruiken? Wat is zuursel en hoe maak je het? Om met de laatste te beginnen, zuursel is een mengcultuur van melkzuurbacteriën. Deze bacteriën zetten in de melk de melksuiker om in melkzuur waardoor de zuurgraad stijgt (de melk wordt zuurder). Hierdoor hebben ongewenste bacteriën minder kans je kaas te verpesten. Een snelle verzuring van de melk zorgt ook voor een betere stremming, de wrongel rijpt sneller en de wei wordt beter uit de wrongel gedreven. Zuursel doet nog meer! Het speelt ook een grote rol bij de rijping van de kaas en bij de korstvorming. Is er sprake van een matige zuurvorming dan krijg je vaak een kleffe, slecht drogende kaaskorst.

En dan nu de karnemelk. Karnemelk is natuurlijk ook gemaakt met behulp van de melkzuurbacterie en een goede karnemelk bevat volop van deze bacterien. Je kunt dus zuursel vervangen door karnemelk. Je moet wel de dubbele hoeveelheid gebruiken om zeker te zijn van voldoende melkzuurbacteriën. Ook is het belangrijk dat de karnemelk vers is. Kaas gemaakt met karnemelk heeft wel een licht afwijkende smaak en de kans op een slechte verzuring is wat groter. Ga je voor gemak neem dan karnemelk maar wil je kwaliteit kies dan zuursel.

Blauw congo (truffelaardappel)

De Blauwe congo, een truffelaardappel, is ook in 2012 leverbaar. Deze prachtige aardappel heeft blauwpaars vruchtvlees en is redelijk vast in de kook. De oogst is middenvroeg tot laat. Afgelopen zomer heb ik deze aardappel een paar keer gegeten en hij smaakte me goed. Maar via een klant kwam ik een heel andere bereidingswijze tegen, Blauwe congo met kaviaar.... Wat een plaatje! En ongetwijfeld is het ook erg lekker.

Schwarze Ungarin

De aardappelpagina raakt langzaam aan gevuld met de rassen voor 2012. Eén van de nieuwe rassen is Schwarzer Ungarin. Alleen nieuw op levenvanhetland.nl, dit Hongaarse ras dateert namelijk van vóór 1900. Behoorlijk oud voor een aardappelras. De vrij kleine knollen hebben een diep donkerpaarse kleur en het vruchtvlees is helder geel, bijna wit. Loskokende aardappel. De oogst is middenvroeg. Een overzicht van de beschikbare aardappelrassen vind je op levenvanhetland.nl

kaas maken

Foto's van zelf gemaakte kaasjes, met dank aan de familie Bremer.

German stiffneck

Er staat nog een half kistje German stiffneck en dan is het gedaan met de verkoop voor dit jaar. Heb je de knofloken al wel in huis maar nog niet gepoot, doe dat dan zo snel mogelijk, voor je het weet zit de vorst in de grond....

Afgelopen week was ik bij de groothandel in België op bezoek. Eén van de producten die voorbij kwamen was de rumtopf, een pot waar je vruchten onder alcohol inlegt. Je kunt er allerlei soorten fruit instoppen en na een maand of 3 heb je een heerlijk mengsel (zomer)fruit. Als alcohol neem je rum, brandewijn, pure alcohol (wel aanlengen...) als het maar minstens 50 % alcohol bevat. Heb je teveel fruit of blijft er wat aangetast fruit op de fruitschaal liggen, hup, in de rumtopf. We mochten ook nog wat eigengemaakte brouwsels proeven en het was heerlijk, zelfs om 11 uur 's morgens!

knoflook, heel veel knoflook

De afgelopen weken stonden in het teken van knoflook. Honderden pakketjes zijn verstuurd naar moestuiniers in Nederland,België en Duitsland. De kistjes in de schuur zijn bijna leeg en in de loop van volgende week verwacht ik laatste bollen te hebben verstuurd. Veel mensen hebben de knoflook al gepoot. Heb je dat nog niet gedaan, geen stress, je kunt knoflook poten tot eind november.

Keuringsdienst van Waarde en knoflook

Gisteren ging het programma Keuringsdienst van Waarde over knoflook, kijken dus! De knoflook die in de supermarkt ligt, de meest verkochte dus, komt uit China. Tegen de tijd dat deze knoflook op ons bord ligt is hij al 2 jaar oud! En dat gaat ten koste van de smaak.... In een een klein smaaktestje kwam de verse knoflook (van de Nederlandse teler Arjan Biesheuvel) als beste uit de bus. Tot mijn verbazing kwam de roze knoflook uit Frankrijk slecht uit de bus, had dat beter verwacht. De lekkerste knoflook kweek je natuurlijk zelf, in je moes- of achtertuin. Zoek je knoflookpootgoed, kijk dan even hier

.

pectine en geleisuiker

Pectine is een verdikkingsmiddel en je gebruikt het bij het maken van jam en gelei. Het is een puur natuurlijk product en wordt gemaakt uit de pulp van citrusvruchten, appels of suikerbieten. Jam wordt vaak gemaakt met geleisuiker. Geleisuiker is suiker met zo'n 5 % pectine, maar als je gewone suiker gebruikt plus los toegevoegde pectine en wat citroenzuur ben je veel vrijer in de verhouding suiker - pectine. Zo maak je jams met vaak de helft minder suiker!

Meer informatie over pectine vind je hier.

roseval

Deze foto van de oogst van de prachtige Roseval aardappel wil ik je niet onthouden. Bedankt, Wim en Anja.

en de radijzen..............!

Oogst van de Plum purple radijs op camping Lazy in Slowakije.

Meer radijzen vind je hier.

en ook de aardappels worden geoogst

Oogst Roseval aardappelen

knoflook oogsten

yoghurt van geitemelk

Ook van geitemelk kun je yoghurt maken. De yoghurt blijft wat dunner dan die van koeienmelk maar dat kun je ondervangen door de yoghurt dikker te maken met melkpoeder of met weipoeder.
Je kunt de yoghurt ook laten uithangen in een kaasdoek tot deze wat dikker is.

een overdaad aan fruit

Veel moestuiniers hebben in deze tijd een overvloed aan fruit in de tuin. Op youtube kwam ik een leuk recept tegen van fruitblokjes. Fruit, suiker en pectine, dat is wat je nodig hebt.
Lekker!

iets heel anders

Even niet over knofloken of over kaas maken maar over wandelen. Afgelopen weekend heb ik met mijn zus, broer en neef mee gedaan aan de Oxfam Novib Trailwalker, een wandeltocht van maar liefst honderd kilometer, grotendeels over onverhard terrein,binnen 30 uur.
En we hebben het gehaald...! Na 23 uur en 20 minuten kwamen we als 9de team, van de ruim 100, binnen. Met deze tocht hebben we 4000 euro binnen gehaald voor onderwijsprojecten in Birma (Myanmar). Alle sponsoren, hartelijk dank!

En teamgenoten, graag tot volgend jaar!

lekkere knoflook (3)

GSF 65, een vreemde naam voor een knoflook. De afkorting staat voor Garlic seed Foundation number 65, blijkbaar nummer 65 uit de verzameling van de GSF. Een nogal fantasieloze naam maar de smaak is wel bijzonder. Men zegt dat dit de meest scherpe, pittige knoflook is.... GSF 65 hoort bij de subgroep Rocambole en kan een bloemstengel vormen. De bollen zijn cremewit met vaak wat paarse vlekken en de teentjes zijn makkelijk te pellen. Meer informatie over knoflook vind je hier.

volvette kaas met minder vet

Kaas bevat vet, dierlijk vet. En die dierlijke vetten, in dit geval melkvet, bestaan vooral uit verzadigde vetten. In de trouw van vanmorgen las ik over een kaas met plantaardig vet ipv dierlijk. Het principe van deze kaas is simpel. Je roomt de melk af en vervangt het door plantaardige olie. Met deze melk maak je kaas en ze noemen het kees....

knoflookstengels

Een aantal soorten knoflook staat nu in bloei. Om de bolvorming te bevorderen kun je de stengels er uit knippen. Gooi ze niet op de composthoop maar eet ze lekker op. Ze zijn wat milder van smaak dan dan de bol en zowel rauw als gebakken te eten.
Zoek je een recept voor de knoflookstengels, kijk dan hier.
Met dank aan Kees!

lekkere knoflook (2)

Deze keer een softneck knoflook,de Broadleaf czech. Softneck soorten vormen meestal geen bloemstengels. Zoals je op de foto ziet zijn de teentjes lichtbruin met een vleugje rood. De 8 - 12 teentjes per bol zijn rauw erg heet, maar gebakken valt het reuze mee en hebben ze een heerlijke knoflooksmaak.
Afkomstig uit Oost-Europa.

Een overzicht van de beschikbare knoflooksoorten vind je hier.

een mooi voorbeeld!

In de nieuwsbrief van februari had ik het over het telen van aardappelen in een emmer. Eén van mijn klanten heeft dat prachtig uitgevoerd, zoals je ziet op deze foto!

lekkere knoflook (1)

Nu knoflook volop in het nieuws is als natuurlijk antibioticum wil ik graag een aantal soorten knoflook aan je voorstellen. Om te beginnen de Chesnok red, een prachtige knoflook uit de Kaukasus (Georgië). Chesnok red is een hardneck knoflook, d.w.z. hij vormt een bloemstengel en hoort bij de subgroep Purple stripe. Purple stripes vormen purperen strepen en vlekken op de bol en de tenen.
De teentjes zijn makkelijk te pellen en hebben een heerlijke volle smaak. Chesnok red is wat later volgroeid dan andere rassen.
Een overzicht van de beschikbare knoflooksoorten vind je hier.

pronkbonen

Wat een heerlijke, zonnige dag vandaag! Samen met mijn jongste dochter de pronkbonen gezaaid. Kuiltje maken tot op de vochtige grond (4 cm diep), dan doet Eva de bonen er in , kuiltje weer dicht gooien. Een gezellig klusje zo met z'n tweeën.
En nu maar hopen op wat regen!

rode bes en nachtvorst

In mijn tuin staan de rode bessen er prachtig bij. Dat is niet overal het geval. Van een klant hoorde ik dat door de nachtvorst van vorige week zelfs de bessen waren bevroren!
De kans op nachtvorst is nu wel voorbij, tijd om bonen en pompoenen te zaaien (of te planten als je ze binnen hebt voorgezaaid). Op de foto een prachtige en lekkere pompoen, de sugar pie.

karnemelk en sojamelk

Een tijdje geleden schreef ik over sojayoghurt. Een uitkomst voor iedereen die van yoghurt houdt maar een lactoseintolerantie heeft. Onlangs kwam ik er achter dat je van sojamelk ook een soort karnemelk kunt maken. De Dickmilch cultuur groeit ook in sojamelk! Aan een liter sojamelk voeg je 1 zakje cultuur toe, goed roeren, 24 uur laten staan bijeen temperatuur van 20 - 24 graden Celsius, afkoelen in de koelkast en klaar is je frisse sojakarnemelk...!
Je hoeft niet iedere keer een nieuw zakje te gebruiken, je kunt deze cultuur "doorkweken". Voeg 3 lepels sojakarnemelk toe aan een liter sojamelk voor een volgende bereiding.
De Dickmilchcultuur wordt ook wel zuursel genoemd.

na de pootgoeddrukte......

De aardappelpoters, de plantuien en de voorjaarsknoflook zijn verpakt, verstuurd en waarschijnlijk grotendeels gepoot door de klant! Mocht je nog pootgoed willen bestellen, klik dan hier voor de nog beschikbare rassen.

Ik krijg veel vragen over het poten van de aardappels en daarom is de aardappelpagina uitgebreid met een stukje over de teelt van de aardappel.

Informatie over de teelt van knoflook vind je hier.

Roezemoes en blauwschokker

In het Groningse eetcafé Roezemoes staat de Groningse rijsttafel op het menu, een pannetje kapucijners met spek, geserveerd met gesnipperde ui, tafelzuren en appelmoes. Erg lekker!!
Ik liep daar vanmiddag aan te denken en als moestuinier denk je dan ook aan de teelt van dit lekkers. Mocht je nog wat ruimte over hebben in je moestuin, zaai dan eens de kapucijner erwt Blauwschokker. Hij vormt spectaculaire planten, prachtige peulen en vervolgens heerlijke erwten.

Meer informatie over de teelt vindt je hier.

vleugje voorjaar

De afgelopen nachten heeft het hier in het hoge noorden licht gevroren maar vanmorgen was het een paar graden boven nul. En direct ruik je dan het het voorjaar! Tenminste, dat verbeelde ik me toen ik net de krant uit de bus haalde.... Dit vleugje voorjaar maakte een hoop wakker in mij...... ik wil snoeien, spitten, bemesten, zaaien, schoffelen, naar buiten, de tuin in...
Toch stel ik het nog even uit, eerst het bestelde pootgoed verpakken en opsturen. Half maart hoop ik alles verstuurd te hebben en dan kan ik de tuin in!

wandeling

Afgelopen dagen heb ik gewandeld in Westerwolde, een streek in het oosten van Groningen. Van Wedde, via Bourtange, naar Ter Apel. De Westerwoldse boeren waren druk met het bemesten van de weilanden. Er werd vooral veel gier geïnjecteerd in de weilanden maar zo hier en daar werd ook stalmest over de weilanden uitgereden.
Stalmest is ook een uitstekende meststof voor de moestuin. Kun je er aan komen, laat het dan eerst een jaartje composteren voor je het over de tuin verspreid. Per 100 vierkante meter gebruik je een halve kubieke meter, zo'n 7 kruiwagens.
Het vroege voorjaar, nu dus, is een goed moment om de stalmest over de tuin te verspreiden en onder te werken.

Klaar om te zaaien? (3)

Het voorjaar lijkt nog ver weg, voor komende nacht worden temperaturen tot -7 voorspeld.... Volgende week gaat de temperatuur omhoog en dat is een prima moment om de eerste zaaisels aan de grond toe te vertrouwen. Bijvoorbeeld de erwten en peultjes. Je kunt ze binnen of in de kas zaaien en later, als de plantje een cm of 10 hoog zijn, kunnen ze naar buiten toe. Je hoeft niet alles in één keer te zaaien, je hebt nog de tijd tot eind maart, begin april.
Op de foto zie je bloeiende Zwitsere reuzen, een prachtig en vooral lekker peultje!

Klaar om te zaaien? (2)

De temperatuur is een belangrijke factor voor het succesvol zaaien. Maak de bedden op tijd klaar zodat de grond wat op kan warmen, mocht de zon schijnen. Dat is nu trouwens niet het geval, het sneeuwde net hier in het hoge noorden.....
Tuinbonen, peultjes, erwten, radijs en sla zijn de eerste groenten die buiten of in de bak kunnen worden gezaaid. Op de afbeelding zie je de Sutton dwarf. Deze tuinboon is door zijn formaat, de plant wordt zo'n 45 cm hoog, geschikt voor kleine tuinen. Ondanks zijn geringe hoogte geeft de plant een prima oogst aan goed smakende tuinbonen.

Klaar om te zaaien?

Mijn moestuin is nog een rommeltje maar de moestuin van mijn buurman ligt er opgeruimd en netjes bij, wachtend op zaai- en pootgoed. Ook het moestuincomplex bij mij in de buurt ziet er met de dag opgeruimder uit. In menig koude bak zijn de tuinbonen en peultjes al voorgezaaid.
Ben je nog niet zover, geen nood. Er is nog tijd genoeg de moestuin om op te ruimen, te spitten, compost te verspreiden etc.
Gisteren rommelde ik wat in de compostbult en tot mijn grote vreugde krioelde het van de wormen. Prachtig hoe deze beesten, samen met allerlei micro-organismen, het tuin- en keukenafval omzetten in compost!

Compost verbetert de structuur van de grond en is ook een prima meststof voor de groentetuin. Strooi per vierkante meter ongeveer 10 liter compost over je moestuin. Op de plek waar de kolen komen ongeveer het dubbele.

kwark zonder stremsel

Kwark kun je prima maken zonder stremsel, zo ontdekte één van mijn klanten bij de kaasbereiding. De melk wilde niet stremmen en omdat ze het zonde vond alles weg te gooien heeft ze de pan weggezet op de kast. Na 24 uur was de melk dik en zuur. Na uithangen in een doek bleef er heerlijke romige kwark over en de uitgetreden wei is naar de kalveren gegaan.
Het recept: meng 1 liter volle melk met 1% karnemelk en laat dit 24 uur staan bij kamertemperatuur. Het resultaat is een pan met dikke verzuurde melk. Stort het geheel in een kwarkzak of een kaasdoek en laat het een aantal uren uithangen. Het resultaat is een bak heerlijke kwark. Maak je de kwark van verse melk, pasteuriseer het dan wel van tevoren.
Bewaar de kwark goed afgesloten in de koelkast.

zelf lekkere yoghurt maken

Benodigdheden:
. een zakje yoghurtcultuur
. 3 eetlepels magere melkpoeder (zeker bij geitemelk, die yoghurt wil nog wel
. eens dun blijven)
. Voor wie wil één eetlepel fijne suiker


Je neemt ongeveer 200 ml volle melk van 30 graden C en voegt er een zakje cultuur aan toe. Dit klop je met een garde. Voeg al opkloppend 3 eetlepels mager melkpoeder toe. Vervolgens de de rest van de melk (ook 30 graden) toevoegen en nog eens kloppen met de garde.
Giet het geheel over in de yoghurtbeker en plaats deze in het yoghurtapparaat. Een uur of 8 later is je yoghurt klaar!

lekkere aardappels (slot), de Koopman's blauwe

Koopman's blauwe is een product van een aardappelkweker uit Bennekom, de heer Koopman. Deze aardappel staat sinds 1937 op de rassenlijst en wordt nog sporadisch gekweekt. De knollen zijn tamelijk klein, regelmatig van vorm met een gladde, iets blauwpaarse schil. Het vruchtvlees is geel. De plant is vatbaar voor phytophtora in het loof maar weinig vatbaar in de knol. Koopman's blauwe rijpt vroeg af en is vooral geschikt voor kleigronden. Vergeet ik bijna de smaak.... het is een kruimige aardappel met geode smaak én kleur. Wordt de aardappel op zand gekweekt dan is de smaak een stuk minder goed. Interesse in dit ras, klik hier voor meer informatie.

lekkere aardappels (3), de Pimpernel

De pimpernel is een bloemige aardappel die laat tot zeer laat afrijpt. Je vindt hem nog maar zelden bij de groenteboer en dat is jammer want de smaak is heerlijk. Zeker liefhebbers van bloemige aardappels kunnen hem waarderen.
De knollen zijn groot, regelmatig gevormd en rondovaal. Donkerrode schil en geel vruchtvlees. De bloemkleur is rood en daarom wordt deze aardappel ook wel rode pimpernel genoemd.
Deze aardappel kan goed tegen droogte en dat maakt hem geschikt voor teelt op weinig vochthoudende zandgronden. De Pimpernel is weinig vatbaar voor phytophtora in het loof en in de knol.
Wil je deze aardappel zelf verbouwen, klik dan hier voor meer informatie.

lekkere aardappels(2), de Pink Fir apple

Nog zo'n lekkere aardappel, de Pink Fir apple. Waarschijnlijk is dit het oudst nog bekende aardappelras, deze aardappel heeft de Victoriaanse tijd meegemaakt!

Wat opvalt is de langwerpige vorm, als een langwerpige denne-appel. De kleur is bleekrose en hij heeft een heerlijke smaak. Je kunt hem het best consumeren binnen 3 maanden na de oogst, dan komt de smaak het meest tot zijn recht.

Afgekoeld in salades is de smaak zo mogelijk nog beter.

Middenvroeg tot laat oogstbaar.

Zoek je pootgoed van deze aardappel, kijk dan hier.

Bonties

Bonties, dat moet wel een Grunninger boon zijn............ Inderdaad, de bontie is een oud bonenras uit het oosten van Groningen. Oogst je de boontjes vroeg dan kunnen deze worden gebruikt als sperzieboon. Je kunt ze ook wat langer laten hangen en gebruiken als droogboon. De peul van deze stamboon is lang en recht en de boontjes en de boontjes mooi paars gespikkeld.

Zaaien van eind mei tot begin juni. De kans op nachtvorst is dan klein. Om de 15 cm maak je een kuiltje waar je drie bonen in legt. Zorg dat ze bedekt worden met 1 à 2 cm grond. Tussen de rijen hou je 40 cm aan.